year: 2025
De ontginning vormt de beginfase in de levenscyclus van blauwe hardsteen. In dit onderzoek ligt de focus op Carrière du Hainaut, de grootste blauwe hardsteen- groeve van Europa, gelegen in Henegouwen, België. Deze groeve bevindt zich in het westelijke deel van de geologische strook van blauwe hardsteen en bestaat al 135 jaar. Carrière du Hainaut levert meer dan 50% van de regionale en exportmarkt voor blauwe hardsteen en produceert jaarlijks ongeveer 540.000 ton (circa 200.000 m3). De geschatte voorraad aan hoogwaardig gesteente bedraagt ongeveer 28.000.000 m3 (Carrières du Hainaut, z.d.).
Het ontginningsproces begint met het verwijderen van tot wel 25 meter losse grond om de steenlaag bloot te leggen. Deze verwijderde grond wordt gerecycled en hergebruikt in bouwtoepassingen, zoals de productie van bakstenen en cement. De ontginning zelf gebeurt in drie stappen: Ontploffing en fragmentatie waarbij er gecontroleerde explosies worden uitgevoerd om de steenlaag bloot te leggen en de steen in grote blokken van 10-50 ton te fragmenteren. Volgende stap is za- gen en scheiden hier worden grote draadzaagmachines, uitgerust met diamantkabels, snijden de steenblok- ken in kleinere formaten gezaagd. De laatste stap is transport waar dat de ruwe blokken worden met zware machines naar verwerkingsfaciliteiten vervoerd voor verdere behandeling.
Om deze zware grote stukken steen klaar te maken voor transport worden de ruwe blokken worden gezaagd in platen of blokken van specifieke afmetingen met behulpvan watergekoelde diamantzagen. Met diktes variërend van 30 mm tot 300 mm, zowel afgewerkt als onafgewerkt (Carrières du Hainaut, z.d.).
CONTEXT
Bij het ontginnen van Belgische blauwe hardsteen ont- staat een aanzienlijke hoeveelheid restmateriaal, ook wel bekend als breuksteen of steenslag. Dit materiaal bestaat uit onregelmatig gevormde fragmenten met variërende afmetingen, van kleine scherven tot grote brokstukken (Carrières du Hainaut, z.d.). Esthetisch kenmerken deze fragmenten zich door hun ruwe textuur, scherpe hoeken en diverse tinten grijs tot diepblauw. Het restmateriaal bevat vaak natuur- lijke kenmerken zoals fossiele resten en kalkaders, wat elk fragment een uniek karakter geeft (Febelcem, z.d.).
De vorm van het restmateriaal hangt af van de toegepaste ontginningsmethoden, zoals zagen, boren of gecontroleerd springen met explosieven, waardoor zowel hoekige als afgeronde vormen ontstaan (Natuursteen. be, z.d.). De afmetingen variëren van enkele centimeters tot meerdere meters, afhankelijk van de gebruikte techniek en het gesteente.
Restmateriaal bevindt zich meestal in en rond de groeve, geconcentreerd in opslagplaatsen of puinhellingen nabij de exploitatiegebieden. Belgische blauwe hardsteengroeves bevinden zich voornamelijk in Wallonië, waaronder de Carrières du Hainaut in Soignies, gekenmerkt door diepe putten en indrukwekkende verticale rotswanden (Carrières du Hainaut, z.d.).
De esthetiek van de groeveomgeving wordt bepaald door het contrast tussen menselijke activiteit en natuurlijke geologische formaties, resulterend in een landschap met rauwe industriële schoonheid. Dit landschap vertoont unieke visuele kwaliteiten dankzij gelaagde steenstructuren en licht-donker effecten, afhankelijk van daglicht en weersomstandigheden (Natuursteen.be, z.d.).
ANALYSE
Analytische kwaliteiten van extractiereststromen
- Fysiek: Grote, massieve fragmenten. Moeilijk te verplaatsen zonder machines.
- Structureel: Wisselend in compactheid. Vaak solide, maar soms met interne scheuren.
- Esthetisch visuele kenmerken
- Breuklijnen, scherpe hoeken, grillige volumes
- Ruwe, matte oppervlakken met zichtbare kalkaders
- Fossiele texturen en natuurlijke patronen
- Geen standaardisatie: elk fragment is uniek
- Beeldtaal = archaïsch, onaangetast, aards